Διατροφική ετικέτα: οι λεπτομέρειες

Έχοντας ήδη συζητήσει τις βασικές πληροφορίες μίας διατροφικής ετικέτα (βλέπε Blog «Διατροφική ετικέτα»), καλό είναι να εξετάσουμε εις βάθος κάποια επιπλέον στοιχεία που μας δίνει, καθώς και ορισμένες παγίδες που κρύβει. Όπως ήδη περιγράψαμε, η ετικέτα αποτελείται από δύο τομείς, τα συστατικά και των πίνακα με τη διατροφική αξία. Ας εξετάσουμε, λοιπόν, τα συστατικά:

•  Έχετε παρατηρήσει κάτι ιδιαίτερο σε σχέση με τη σειρά που αναγράφονται; Η σειρά των συστατικών δεν είναι καθόλου τυχαία, αφού πρώτο τοποθετείται εκείνο που βρίσκεται σε μεγαλύτερη περιεκτικότητα και τελευταίο αυτό που βρίσκεται σε μικρότερη ή σε ίχνη ή που ενδέχεται να υπάρχει. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως αν λ.χ. η ζάχαρη είναι το τρίτο συστατικό που αναγράφεται, μάλλον βρίσκεται σε μεγάλη περιεκτικότητα, ενώ αν είναι το 15^th ή 20^th, μάλλον η ποσότητά της είναι περιορισμένη.
•  Από το 2011, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι εταιρίες παραγωγής οφείλουν να αναγράφουν όλα τα συστατικά, ακόμα και αυτά που περιέχονται σε ίχνη, ώστε ο καταναλωτής να ενημερώνεται πλήρως, αφού υπάρχει πιθανότητα ορισμένα από αυτά να αποτελούν ισχυρά αλλεργιογόνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι ξηροί καρποί, ένα από τα πιο γνωστά συστατικά που προκαλούν αλλεργίες. Συνήθως εμφανίζονται προς το τέλος των συστατικών είτε γραμμένα ως «περιέχει ίχνη από…» είτε με έντονη γραφή “ξηροί καρποί”.Ο λόγος για αυτό είναι ότι αποτελεί θέμα διαφάνειας των εταιριών και εξασφάλισης της δημόσιας υγείας.



•  Θα έλεγε κανείς πως, με βάση τα προηγούμενα, ο καταναλωτής έχει όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται. Αν δεν αναγράφεται η ζάχαρη, σημαίνει πως το προϊόν δεν περιέχει απλά σάκχαρα, σωστά; Η συγκεκριμένη περίπτωση είναι αρκετά χαρακτηριστική, αφού πολύς κόσμος αποφεύγει τα τρόφιμα που περιέχουν ζάχαρη. Οι εταιρίες λοιπόν ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν άλλες εναλλακτικές, οι οποίες όμως τελικά ανήκουν στην κατηγορία των απλών σακχάρων που θα πρέπει να αποφεύγεται. Ορισμένα τέτοια συστατικά είναι η γλυκόζη, η φρουκτόζη, και άλλα με πιο φιλικές προς τον καταναλωτή έννοιες, όπως ο συμπυκνωμένος χυμός φρούτων, το σιρόπι ή το νέκταρ και τα -όμελα (λ.χ. χαρουπόμελο, ανθόμελο). Όταν ερχόμαστε απέναντι από κάποιον από αυτούς τους όρους, ειδικά αν τοποθετούνται στις πρώτες θέσεις των συστατικών, θα πρέπει να ανατρέχουμε στον πίνακα και τα εξετάζουμε το τμήμα των απλών σακχάρων για να καθοδηγηθούμε.
•  Μεταξύ των συστατικών θα εντοπίσουμε και τα διάφορα Ε του προϊόντος, μια ευρεία κατηγορία χρηστικών ουσιών, όπως χρωστικές, ουσίες με αντιβακτηριακή δράση, συστατικά μείωσης της οξείδωσης κοκ. Με τα χρόνια, η ασφάλεια των τροφίμων γίνεται όλο και πιο σημαντικός τομέας της βιομηχανίας παραγωγής, επομένως τα πρόσθετα που χρησιμοποιούνται ελέγχονται διαρκώς για την καταλληλότητα και την επίδραση που μπορεί να έχουν στην υγεία. Σαφώς δεν είναι πάντα επιβλαβή για τον οργανισμό μας, λ.χ. το Ε300 (ασκορβικό οξύ) που συχνά χρησιμοποιείται ως αντιοξειδωτικός παράγοντας δεν είναι άλλο από τη βιταμίνη C. Επειδή, όμως, ο τομέας αυτός ακόμα εξελίσσεται, καλό είναι καταναλωτής να προτιμάει τα τρόφιμα με τα λιγότερα Ε, κυρίως γιατί αυτά είναι που υπόκεινται σε μεγαλύτερη επεξεργασία πριν φτάσουν στο τραπέζι.



•  Πολύ συχνά βλέπουμε όρους όπως «φυσικό τρόφιμο», ή «οργανικό», ή «βιολογικό». Οι όροι αυτοί δεν είναι πλήρως διευκρινισμένοι και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ταυτίζονται με το «υγιεινό». Ίσως να είναι ποιοτικά καλύτερα από τα αντίστοιχα συμβατικά προϊόντα, ωστόσο ο καταναλωτής καλό είναι να μη συγχέει τις έννοιες.
•  Τέλος, ο όρος «ελεύθερο» ή «χωρίς» δεν πρέπει να μας παρασύρει, καθώς η ορολογία αυτή δεν εννοεί παντελή απουσία κάποιου συστατικού. Για παράδειγμα, ένα τρόφιμο «ελεύθερο χοληστερόλης» ή «χωρίς χοληστερόλη», περιέχει έως 2mg χοληστερόλης ανά μερίδα. Το ίδιο ισχύει και για τα τρόφιμα ελεύθερα θερμίδων/ενέργειας, λίπους, κορεσμένων, νατρίου κοκ. Οι κατωφλικές τιμές είναι διαφορετικές για τα καθένα, ωστόσο όλες τους είναι αρκετά χαμηλές. Επιπλέον, χρησιμοποιώντας το παράδειγμα, το ότι ένα τρόφιμο έχει μικρή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη δεν εξασφαλίζει πως θα αφήσει ανεπηρέαστη τη χοληστερόλη του οργανισμού μας.

Είναι πολλά αυτά που κρύβονται σε μια διατροφική ετικέτα και ο καταναλωτής θα πρέπει πάντα να είναι καλά ενημερωμένος και υποψιασμένος για τα τρόφιμα που προμηθεύεται. Σίγουρα η διαδικασία της εις βάθος ανάγνωσης της διατροφικής ετικέτας φαίνεται χρονοβόρα ή και κουραστική για κάποιον που δεν το έχει ξανακάνει, ωστόσο είναι μία συνήθεια που θα ωφελήσει πολύ την ποιότητά ζωής σας. Σαφώς, αν και μετά από αυτό έχουμε απορίες, μπορούμε πάντα να απευθυνθούμε στον διαιτολόγο μας για περισσότερες πληροφορίες.