Plant-based διατροφή: Άνθρωπος και περιβάλλον

Ως plant-based ορίζουμε το είδος αυτό που κυρίως στηρίζεται στην κατανάλωση φυτικών προϊόντων. Στην plant-based διατροφή υπάρχουν υποκατηγορίες, ανάλογα με τη συχνότητα και το είδος των ζωικών προϊόντων που καταναλώνονται, ξεκινώντας από ορισμένες που επιτρέπουν μικρές ποσότητες από όλα (Ικάρια διατροφή, Μεσογειακή διατροφή) ή από ορισμένα μόνο (λ.χ. λακτο-όβο-χορτοφαγία) και φτάνοντας έως την απόλυτα χορτοφαγική (vegan). Ζώντας σε μία εποχή που η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κρέατος, ιδιαίτερα κόκκινου, και επεξεργασμένων προϊόντων ζωικής προέλευσης (αλλαντικά, fast food κοκ) έχει γίνει καθημερινή συνήθεια, ίσως ήρθε η στιγμή να σκεφτούμε το ενδεχόμενο αλλαγής συνηθειών και στροφής στον τρόπο που τρεφόμαστε.

Έχει φανεί, τις τελευταίες δεκαετίες, πως η plant-based διατροφή προάγει την υγεία ποικιλοτρόπως. Αρχικά, υπάρχει μία μερίδα μελετών που υποστηρίζουν πως η στηριζόμενη σε φυτικά τρόφιμα διατροφή βοηθάει τόσο στην απώλεια σωματικού λίπους, αλλά και στη διατήρηση του συνολικού σωματικού βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα. Αυτό το αποδίδουν κυρίως στο γεγονός πως οι αυξημένες διαιτητικές ίνες «δεσμεύουν» μέρος των θερμίδων, με αποτέλεσμα ο οργανισμός τελικά να παραλαμβάνει έως και 20% λιγότερη ενέργεια. Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα, η βιβλιογραφία υποστηρίζει πως πέραν της καλύτερης διαχείρισης του σωματικού βάρους, το συγκεκριμένο μοντέλο προστατεύει και από καρδιαγγειακά νοσήματα, ακόμα και σε βαθμό τέτοιο ώστε να μειωθεί ή και να διακοπεί η φαρμακευτική αγωγή. Αντίστοιχα, το αποτέλεσμα αυτό πιθανολογείται πως εμφανίζεται λόγω των αυξημένων διαιτητικών ινών, της παροχής καλής ποιότητας λιπαρών, επαρκών ποσοτήτων αντιοξειδωτικών και διουρητικών ουσιών, συστατικά τα οποία βελτιώνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων και του σακχάρου στο αίμα και χαμηλώνουν την αρτηριακή πίεση, συνδυαστικά με την επίδραση που αναφέραμε σχετικά με το σωματικό βάρος. Τέλος, έχει παρατηρηθεί βελτίωση της έξαρσης των συμπτωμάτων και της συνολικής εικόνας σε ασθενείς με νοσήματα του εντέρου, χωρίς οι ερευνητές να αποκλείουν την υιοθέτηση ακόμα και από άτομα χωρίς ή με ήπια συμπτώματα του πεπτικού. Ομοίως, η αιτιολόγηση φαίνεται να βρίσκεται στις φυτικές ίνες και στους αντιοξειδωτικούς παράγοντες, τα οποία τελικά μειώνουν τη φλεγμονή και προστατεύουν τον γαστρεντερικό σωλήνα.

Αναφορικά με την επίδραση της διατροφής στο περιβάλλον, έχει τεθεί εδώ και αρκετά χρόνια το κατά πόσο η βιομηχανία παραγωγής τροφίμων υποστηρίζει τη βιωσιμότητα. Ως βιωσιμότητα, συγκεκριμένα στον τομέα της διατροφής, ορίζουμε την ικανότητα παραγωγής αγαθών με τρόπο τέτοιο ώστε να εξασφαλίζεται το καλύτερο αποτέλεσμα τόσο για τον άνθρωπο, όσο και για το ίδιο το περιβάλλον παραγωγής, μακροπρόθεσμα. Για να εξεταστεί η βιωσιμότητα, συνήθως εξετάζονται οι εξής 3 παράγοντες: η ποσότητα γης που χρησιμοποιείται για την παραγωγή, η εκπομπή αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και οι απαιτήσεις σε ενέργεια. Αξίζει να αναφέρουμε πως το 80% της αποψίλωσης δασών στον κόσμο οφείλεται στην ανάγκη για καλλιεργήσιμη γη, κυρίως για την παραγωγή ζωοτροφών (λ.χ. σόγιας), αλλά και για την ίδια την κτηνοτροφία, ώστε να χρησιμοποιηθούν ως βοσκοτόπια. Αντίστοιχα, ο συγκεκριμένος τομέας παραγωγής ευθύνεται και για το 60% των εκπομπών αερίων παγκοσμίως. Βασιζόμενοι σε αυτά, οι ερευνητές μίας πρόσφατης μελέτης ήλεγξαν κατά πόσο οι διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων μπορούν να έχουν επίδραση στο περιβάλλον. Και πραγματικά, έδειξαν πως και στους τρεις προαναφερθέντες παράγοντες, η plant-based διατροφή είχε σαφώς πιο ευνοϊκά αποτελέσματα σε σχέση με δίαιτα αυξημένης περιεκτικότητας σε ζωικά τρόφιμα (λ.χ. δυτικού τύπου), καταλήγοντας έτσι στο συμπέρασμα πως υιοθετώντας ένα τέτοιο μοντέλο, προστατεύουμε καλύτερα το περιβάλλον και εξασφαλίζουμε τη βιωσιμότητα, χωρίς ωστόσο να κινδυνεύει η οικονομία.

Αναλογιζόμενοι τα προηγούμενα, γίνεται πλέον κατανοητό πως ένα πρότυπο διατροφής που στηρίζεται κυρίως στην κατανάλωση φυτικής προέλευσης τροφίμων έχει πολλαπλά οφέλη, τόσο για τον άνθρωπο όσο και για το περιβάλλον, με διάρκεια στον χρόνο. Ίσως η αλλαγή διατροφικών συνηθειών να φαίνεται ορισμένες φορές κουραστική, επομένως η συνειδητή μεταστροφή του τρόπου ζωής ενδεχομένως να είναι πιο αποτελεσματική. Ας πάρουμε παράδειγμα από τους κατοίκους της Ικαρίας, plant-based διατροφή, λίγο κρασί, καλή παρέα και ζωή χωρίς άγχος και έχουν καταφέρει να έχουν από τα μεγαλύτερα προσδόκιμα ζωής παγκοσμίως, προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον, δεν ακούγεται τόσο δύσκολο τώρα, σωστά;